Hoe voorraadbeheer wereldwijd op zijn kop kwam te staan

Ongeveer een jaar geleden sloeg de consument aan het hamsteren. Toiletpapier, broodbakmachines, pasta en rijst: de consument hamsterde gretig de winkelrekken leeg. Een jaar later kreeg de wereldeconomie rake klappen en zijn het de bedrijven die aan het hamsteren zijn geslagen. Het heeft veel te maken met de problemen om ons heen en het bewijst hoe kwetsbaar de logistieke keten is.

Logistieke keten ondergaat veel problemen

De coronapandemie heeft de wereldproductie tijdelijk stilgelegd en daar zijn we nog steeds van aan het herstellen. Tegelijkertijd laat ook de klimaatverandering zich voelen. Zo kreeg Taiwan af te rekenen met de grootste droogte in 56 jaar. Het land is echter verantwoordelijk voor zo’n 90% van de wereldwijde productie van computerchips voor elektronica. Daarvoor heeft het honderden miljoenen liters schoon water nodig. De situatie is zelfs zo drastisch dat de overheid heeft beslist dat lokale landbouwers hun gewassen niet meer mogen sproeien. Alles om de fabrieken van zoveel mogelijk schoon water te voorzien.

Het hoeft niet te verbazen dat bedrijven haastig inkopen wat ze kunnen inkopen. Of het nu om een autofabrikant, een spelconsolefabrikant of een matrasproducent gaat: ze laten geen enkele inkoopopportuniteit liggen. De schrik zit er goed in en omdat enkelingen zo gretig inkopen, kunnen anderen niet anders dan volgen. Het fenomeen is gelijkaardig met wat we een jaar geleden zagen bij consumenten. Bedrijven kopen meer dan ze nodig hebben en leggen extra grote veiligheidsvoorraden aan. Het gevolg is dat er van zowat alles een tekort dreigt te ontstaan. Niet alleen computerchips, maar ook soja, plastic, tarwe, koper, ijzererts en staal zijn slechts enkele van de producten die massaal worden ingekocht. Toch is het vooral het schreeuwend tekort aan chips die voor problemen zorgt.

Toeleveringsketen staat volledig op zijn kop

Voor 2020 was voorraadbeheer zo ingericht dat alles kostenefficiënt gebeurde. Bij voorkeur werd er net op tijd geleverd en daar was ook het hele logistieke systeem op voorzien. Dit lukt nu niet meer en dus leggen bedrijven zelf massaal voorraden aan. De hele keten is getroffen en eigenlijk heeft niemand een idee van wanneer het ophoudt. In ieder geval zal eerst de rust moeten terugkeren, maar ook nadien dreigen er problemen te ontstaan wanneer bedrijven hun aangelegde voorraden beginnen op te gebruiken. De toeleveringsketen kan dan rake klappen krijgen en zelfs een eventuele faillissementsgolf kan dan volgen. Ook dat zal de paniek bij afnemers niet meteen stillen.

Op korte termijn zijn er alvast geen oplossingen. Zo is het niet mogelijk om meteen elders een chipfabriek te bouwen. Dit vergt jaren werk en miljardeninvesteringen. Uit schrik dat het probleem jaren zal blijven aanhouden, is dit desondanks toch wat sommige landen doen. Zo wil Zuid-Korea ruim 450 miljard investeren in de bouw van een nieuwe chipmaking base. Ze willen duidelijk meer controle over de productie en de productie dichter bij huis leggen, terwijl de focus lange tijd lag op kostenbesparing en goedkope productie in derde landen. Ook bij ons denken steeds meer afnemers aan een beter beheersbare productie dichter bij huis.

Voorraadbeheer en onderlinge afhankelijkheid

De gebeurtenissen van het afgelopen jaar hebben het belang van veiligheidsvoorraden aangetoond, maar ook de gevolgen van het aanhouden van te grote voorraden. De logistieke keten is kostenbesparend gebouwd en dit wil zeggen dat alles een delicaat evenwicht heeft gevonden dat eenvoudig te verstoren is. We kunnen de gebeurtenissen dan ook naast andere keteneffecten plaatsen, zoals het leadtime-syndroom en het opslingereffect.